Define Bulunca Devlet Ne Kadar Pay Veriyor?
Yasal Süreç, Oranlar ve Tüm Merak Edilenler
Dünyada ve ülkemizde binlerce kişi, kimi zaman resmi izinle kimi zaman ise kaçak yollarla define arama çalışmaları yürütüyor. Özellikle Anadolu’nun zengin tarihi dokusu, pek çok bölgede efsanelerin ve söylencelerin peşine düşenleri cezbediyor. Peki, bu zorlu arayışlar bazen sonuç verip gerçekten bir define bulunduğunda, devlet bu buluştan ne kadar pay alıyor? Define bulan bir kişi yasal olarak ne kadar ödül alır, süreç nasıl işler? İşte define bulma sürecinde devlet payı, yasal başvuru prosedürleri ve bilinmesi gereken tüm detaylar…
Define Aramak Yasal mı? Başvuru Süreci Nasıl İşliyor?
Türkiye’de define arama faaliyetleri, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun 50. maddesi ve buna bağlı olarak çıkarılan Define Arama Yönetmeliği ile yasal çerçeveye oturtulmuştur. Yani, devlet gerekli izinler alınarak yapılan define aramalarına yasal olarak olanak tanıyor.
Define aramak isteyen kişiler, öncelikle arama yapacakları bölgenin bağlı olduğu il veya ilçe mülki amirliğine (kaymakamlık veya valilik) yazılı bir dilekçe ile başvuruyor. Dilekçede arama yapılacak alanın koordinatları, gerekçesi ve varsa ortakları belirtiliyor. Yetkililerce başvurunun kabul edilmesinden sonra, kazı çalışmaları tamamen resmi gözetim altında gerçekleştiriliyor. Define araması sırasında ortaya çıkan her türlü buluntu, devlet görevlileri eşliğinde tutanak altına alınıyor.
Define Bulunca Devlet Payı ve Ödül Oranları
Aranan define ya da tarihi eser bulunduktan sonra, ilgili buluntunun değeri Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirleniyor. Burada en çok merak edilen konu, bulunan definenin değerinin nasıl paylaşılacağı. Oranlar ise arazinin kime ait olduğuna göre değişiyor:
Hazineye Ait Arazi:
Eğer define kamuya, yani Hazine’ye ait bir arazi üzerinde bulunmuşsa, definenin yüzde 50’si defineyi bulan kişiye, kalan yüzde 50’si ise devlete kalıyor. Bu, en yüksek ödül oranıdır.
Özel veya Tüzel Kişiye Ait Arazi:
Eğer define, özel bir şahsa veya tüzel kişiye (örneğin bir şirkete) ait bir arazide bulunmuşsa, değerin yüzde 40’ı defineyi bulan kişiye, yüzde 10’u ise arazi sahibine veriliyor. Kalan yüzde 50 ise yine devlete kalıyor.
Bu oranlar tamamen yasal yollarla başvurup, resmi izinle yapılan define aramaları için geçerlidir. Ayrıca, bulunan definenin yasal olarak müzeye ya da ilgili kurumlara teslim edilmesi zorunludur.
Kaçak Define Aramanın Sonucu Ne Olur?
Yasal yollar dışında, yani herhangi bir izin olmadan yapılan kaçak kazı veya define aramalarında bulunan tüm eser ve hazineler doğrudan devlete geçer ve arayıcıya hiçbir ödül ya da pay verilmez. Üstelik bu tür yasa dışı faaliyetler ağır para ve hapis cezalarına tabidir. Kaçak kazı sırasında yakalanan kişiler hem ceza alır, hem de tüm buluntulara el konulur.
Define Arama İzni Nasıl Alınır? Gerekli Belgeler Neler?
Başvuru yapmak isteyenlerin, öncelikle arama yapmak istedikleri yer için ayrıntılı bir dilekçe hazırlamaları gerekmektedir. Dilekçede aramanın amacı, arama yapılacak alanın açık adresi ve koordinatları, aramayı gerçekleştirecek kişiler veya ortaklar, kullanılacak ekipmanlar ve beklenen sonuca dair bilgiler yer almalıdır. Gerekli belgelerle birlikte mülki amire yapılan başvuru sonucunda, başvuru incelenir ve uygun görülürse resmi izin çıkarılır. Kazı işlemleri ise mutlaka devlet görevlilerinin gözetiminde gerçekleştirilir.
Define Bulma Sonrası Ödeme Süreci
Bulunan define resmi olarak tespit edildikten ve değeri belirlendikten sonra, hak sahiplerinin payına düşen miktar Kültür ve Turizm Bakanlığı veya Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından ödenir. Ödeme miktarı, uzmanların biçtiği geçerli piyasa değeri üzerinden hesaplanır. Sürecin sonunda, tüm işlemler kayıt altına alınır ve devletin belirlediği oranda ödül yasal olarak arayıcıya teslim edilir.
Define Bulmanın Yasal ve Güvenli Yolu
Türkiye’de define aramak yasalara uygun şekilde yapılırsa, bulunan hazinelerden yasal olarak ciddi oranda ödül almak mümkündür. Ancak sürecin her adımında resmi izinler alınmalı ve devlete bildirim yapılmalıdır. Kaçak kazı yapanlar ise hem tüm hakkını kaybeder, hem de ağır cezalara çarptırılır.
Özetle; define bulan kişi, eğer Hazine arazisinde arama yapmışsa değerin %50’sini, özel arazide ise %40’ını alabiliyor. Geri kalan paylar ise arazi sahibine ve devlete veriliyor.
