Türkiye’de ÖTV Muafiyetli Araç Satışlarında Patlama: Hazine’ye ÖTV Gelir Kaybı
2024 yılının ilk 10 ayında, Türkiye otomobil pazarında ÖTV’siz satılan araçların sayısında büyük bir artış yaşandı. Türkiye Otomobil ve Hafif Ticari Araç Pazarı, Ocak-Ekim döneminde 947 bin 166 adede ulaşarak geçen yıla göre %1,2 oranında azalsa da, otomobil satışları %0,2 artışla 750 bin 935 adet oldu ve bu, tüm zamanların rekoru olarak kaydedildi. Bu rekor seviyeye ulaşılmasındaki en büyük etkenlerden biri, engelli vatandaşlara sunulan ÖTV muafiyetli araç satışlarındaki yükseliş oldu.
ÖTV Muafiyetli Araç Satışlarında Yükseliş
Engelli vatandaşların ÖTV muafiyetiyle araç alabilmesi, özellikle son yıllarda artan araç fiyatları nedeniyle daha cazip hale geldi. 2024 yılının ilk 10 ayında satılan 750 bin otomobilin yaklaşık 300 bininin ÖTV’siz satılması, sektörde büyük bir paya ulaşıldığını gösterdi. Özellikle Ekim ayında satılan 75 bin 662 otomobilin yarısının ÖTV muafiyetli olması, talepteki artışı bir kez daha ortaya koydu. Bu talepten en çok yararlanan araç sınıfı ise C-SUV segmenti oldu. Sektör yetkilileri, C sınıfı SUV modellerinin geniş iç hacmi ve sunduğu konfor nedeniyle engelli vatandaşlar arasında oldukça popüler olduğunu belirtiyor.
ÖTV Muafiyet Limitindeki Artışın Etkisi
2024 yılının başında yürürlüğe giren yeni düzenlemeyle, engelli vatandaşlar için ÖTV muafiyet sınırı 1 milyon 4 bin 200 TL’den 1 milyon 591 bin 200 TL’ye yükseltildi. Bu artış, engelli bireylerin daha geniş bir araç yelpazesi arasından seçim yapabilmesine olanak sağladı. Limitin artırılması, C-SUV sınıfındaki modellerin de ÖTV muafiyet kapsamına girmesiyle özellikle bu segmentte yoğun bir talep yarattı. ÖTV muafiyetli araç satışlarında C sınıfının payının %55’i aşması, bu düzenlemenin etkisini net bir şekilde ortaya koydu.
Hazine Gelirlerindeki ÖTV Kaybı
ÖTV muafiyetli satışların artması, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın ÖTV gelirlerini olumsuz etkiledi. 2024 yılı için 497 milyar TL ÖTV geliri hedefleyen hükümet, 9 ay sonunda bu hedefin yalnızca %70’ine ulaşabildi. ÖTV muafiyeti nedeniyle Hazine’nin kasasına 100 milyar TL daha az girdiği tahmin ediliyor. Bu, hükümetin vergi gelirlerinde ciddi bir eksiklik yaratırken, kamu bütçesini dengeleme yönündeki adımları da zorlaştırıyor.
ÖTV Muafiyet Hesaplaması
Engelli bireyler ÖTV muafiyetiyle araç alırken, fiyatlarda %44,44’e kadar indirim elde edebiliyorlar. ÖTV muafiyetli araç fiyatı hesaplanırken, aracın vergiler dahil satış fiyatından %20 KDV düşülüyor, ardından kalan tutardan ÖTV çıkarılıyor ve son olarak yeniden KDV ekleniyor. Örneğin, vergiler dahil 1 milyon 591 bin 200 TL’lik bir araç, ÖTV muafiyetiyle 884 bin TL gibi bir fiyata alınabiliyor. Bu hesaplama yöntemi, özellikle yüksek fiyatlı araçlarda çok ciddi bir indirim avantajı sağlıyor.
2025 İçin ÖTV Muafiyet Sınırı Yükseltiliyor
2025 yılında engelli vatandaşların ÖTV muafiyetli araç satın alabilme sınırı %43,93’lük yeniden değerleme oranıyla birlikte 2 milyon 290 bin 293 TL’ye yükselecek. Bu artış, engelli bireylerin daha yüksek fiyatlı araçlara erişimini sağlayacak ve talebin daha üst segmentteki araçlara kaymasına yol açacak. Sektör yetkilileri, 2025'te 2.3 milyon TL’lik yeni limitin devreye girmesiyle özellikle D ve E segmentlerinde talep artışı yaşanacağını öngörüyor. Daha yüksek limitle, engelli bireyler lüks ve geniş segmentlerdeki modellere de ÖTV’siz ulaşma imkânı bulacaklar.
ÖTV muafiyetli araç satışlarındaki bu artış, otomotiv sektöründe dinamikleri değiştirirken, Hazine’nin vergi gelirleri üzerinde de belirgin bir etki yaratıyor. Engelli bireylerin daha geniş bir araç yelpazesine ulaşması olumlu bir gelişme olarak değerlendirilirken, Hazine’ye gelen vergi kayıplarının nasıl telafi edileceği ise ayrı bir gündem maddesi olarak öne çıkıyor.
